Büyük Şimşir Kaşık

Elinizin bir uzantısı gibi hissedeceğiniz büyük şimşir kaşıkla yemek yaparken hem kendinizi çok rahat hissedeceksiniz hem de tencerelerinizi çizme riskini ortadan kaldıracaksınız.

Ben şimşirden yapılan mutfak gereçlerine en son teknoloji ve özel tasarlanmış arabalara baktığım hayranlıkla bakıyorum. Elimi üzerinde gezdirmek bile öyle keyifli ki! İnanılmaz sert, 70 yılda ancak kaşık yapacak kalınlığa gelen bir odun düşünün. Sertliği ve gözeneksizliği doğaya saygı duymak için başlı başına bir sebep. Ahşap o kadar sert ve gözeneksiz gözüküyor ki, herhangi bir yemeğin üzerine kokusu sinmesi sanki imkansız. Bu kaşıklar tencerede elinizin devamı gibi..

Biz atölyemizde ahşap pişirme malzemelerine çok önem veriyoruz. Gerekmedikçe plastik veya silikon elimize almıyoruz. Şimşirler ise adeta elimizin bir uzantısı gibi çalışabiliyor. Şimşirin çok sert bir ağaç olması içerisine yemekten gelecek olan koku ve rengi fazla almamasını sağlıyor. Ayrıca diyelim ki tavayı sıyırıyor veya etin pişip pişmediğini anlamak için üzerine bastırıyorsunuz. Hisleri öyle iyi iletiyorki, sanki elinizle dokunmuş gibi oluyorsunuz. Şimşir ustaları Karadeniz’in belirli bölgelerinde sayısı bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar kalan amcalar. Tam zanaatkarlar. Biz de onlar içinden, en iyilerinden biri olan Yüksel Amcayı bulduk. Kimbilir geçimini buradan yapabilir hale gelirse, etrafından bu zanaati el almak isteyenler çıkabilir. 

Bir şimşir ustasının işinin kalitesi nasıl anlaşılır? İyi bir işçilik iyi kaşıktan anlaşılır. Kaşık oyması diğerlerine göre biraz daha zordur. Kaşığı elinize aldığınızda şu ipuçlar aklınızın bir tarafında olsun. Kaşığın sağ ve sol omzu diyeceğimiz taraf eşit mi, simetrik olmuş mu, bıçak darbeleri kaba mı yoksa hatlar yuvarlak mı, kaşığın en ucu ile sapının yuvarlağının birleştiği yer aynı hizada mı, en uç taraf ne kadar ince gibi detaylar ürünle ilgili size bir fikir verecektir.

Bir ufak uyarım daha olacak. Son zamanlarda şimşir kaşık diyerek Çin’den gelen biraz daha lifli bir görünümü olan bir ağaç satılmakta. Fabrikasyon olmasından dolayı işçilikleri daha mükemmel gözüküyor. Bunlara dikkat edin.

Şimşirin mutfaklarda kullanılması 17. yüzyıla kadar gidiyor. Şimşir ağaççığı ya da çalısı sertliği, dayanıklılığı ve de bakteri oluşturmamasından dolayı mutfaklarda tercih ediliyor. 

Şimşir ürünler gerek tencereyi çizmemesi ve yemeğin tadını içine almaması gerekse zerafetiyle en güzel pişirme yardımcılarından. Bu dediğim tecrübeyi hiç yaşamadıysanız bir kez elinize almanız yeterli olacaktır. Hele bir de şimşir ustalarının hikayesini öğrendiğinizde sizin de benim gibi şimşire olan aşkınız artacak diye düşünüyorum.

Bize ürünleri yapan ustamız Yüksel Erdoğan ilkokulu bitirdiğinden beri şimşir işini yapıyor. Babasından el almış ve bu zanaatı sürdürmüş. Aşıklı Köyü ve civarındaki 8 kadar köyde vakti zamanında sadece bu iş yapılırmış, geçimi buradan sağlanırmış. Şimdi ise 3-5 tane yapan ya var ya yok. Kendi oğlu da karşısında bir emsal göremeyip, bu işin geleceğine güvenemediğinden İstanbul’a gelip tekstille ilgilenmeye başlamış.

Yüksel Usta’nın elinde, Osmanlı zamanında kaşıkların saraya bu bölgede üretilip, gönderildiği yönünde Osmanlıca kayıtlar var. Yaklaşık 1.800.000 adet kaşık gidermiş saraya, bunun da 180.000 adeti vergi olarak verilirmiş.

Bir yemek kaşığı işlem bitene kadar12 kere elden geçiyor. Kesmesi, törpülemesi, oyması, yontması, zımparalaması gibi farklı süreçleri var. Bu işi severek mi yapıyorsun diye sorunca, kalpten verdiği “severek, çook severek “ cevabı bu el emeği işin göz nuru oluşunu da insana hatırlatıyor.

Şimşirleriniz olunca nasıl bakmalı ve temizlemelisiniz?

Şimşir kaşıkları mineral yağlar (kesme tahtası yağı) ile temizleyip kuruttuktan sonra kullanabilirsiniz. Şimşir sert ve lifli yapıya sahip olduğundan yağı içine hapsedecek ve suyu içine çekmeyi engellemiş olacak. Bitkisel yağ kullanmaktan imtina edin zira zaman içerisinde yağlar acılaşabilir ve ister istemez kaşığınızı ve yemeğinizi etkiler.

Yağlama işleminden sonra kaşığınız sarı renge döner. Kullandıktan sonrasında rengi beyaza dönünce tekrar yağlayabilirsiniz.

Şimşir kaşıkları bulaşık makinesinde yıkamak yüksek ısıdan dolayı kaşıklarınızın kurumasına sebep olur. Bu yüzden elde yıkamak en sağlıklı seçim. Mümkünse ılık suyla sabun veya sabun tozu kullanarak yıkayıp, iyice durulayın ve kuruyana kadar bekletin. Tüm ahşap ürünlerin yıkandıktan sonra iyice kurutulması çok önemli.

Eğer çatlamış, kırılmış durumda kaşıklarınız var ise bunları tekrar kullanmamanızı tavsiye ederiz.